Punktem wyjścia wszelkich harcerskich działań jest dobrowolność. Harcerzem jest tylko ten, kto świadomie tego chce. Bez dobrowolności wszystkie pozostałe elementy metody tracą swój sens i moc. Członkowie ZHR potwierdzają akceptację idei harcerskiej kilka razy na różnych etapach harcerskiej drogi. Działania harcerskie w istocie swej mają być naturalne – wykorzystywać to, co się dzieje w otaczającym nas świecie, bez stwarzania sztuczności, a także podążać za naturalnymi zainteresowaniami młodych ludzi. Dzięki temu harcerstwo daje możliwość rozwoju tego, co już w zalążku tkwi w każdym młodym człowieku. Ważnym aspektem jest pośredniość oddziaływań – młody człowiek uczy się poprzez zbieranie doświadczeń w konkretnych sytuacjach, gdzie ma możliwość podjęcia odpowiedniej decyzji i ma wpływ na dalszy bieg zdarzeń. Harcerstwo unika biernych form uczenia się – takich jak wykłady, przemówienia, rozkazy – gdzie brak aktywności. Stawia na uczenie w działaniu i bezpośrednie przeżycie. Sprzyja temu pozytywność podejmowanych aktywności – metoda harcerska polega też na wykorzystywaniu jedynie pozytywnych i budujących przykładów, zachęcaniu i inspirowaniu do tego, co dobre i wspieraniu dobrych cech młodych ludzi, rozwijaniu ich potencjału. Ważnym aspektem jest zwrócenie uwagi na wzajemność oddziaływań – podział na wychowawców i wychowywanych jest niwelowany dzięki możliwości czerpania od siebie nawzajem.
Działania podejmowane przez ZHR opierają się na konkretnej metodzie, zwanej metodą harcerską. Źródła jej powstania sięgają przełomu XIX i XX wieku, kiedy jej twórca - Robert Baden Powell - zaobserwował skuteczność działania za pomocą małych grup. Opracowany przez niego system wychowania młodzieży, na polskie realia początków XX wieku zaszczepił Andrzej Małkowski. Metoda harcerska oparta jest o naturalne potrzeby i zjawiska obserwowane w rozwoju młodego człowieka – takie jak potrzeba osiągnięć, potrzeba akceptacji, potrzeba sprawdzenia siebie, skłonność do organizowania się w małe grupy, pragnienie przeżycia przygody. Ważnym atutem metody harcerskiej jest jej przydatność w działaniu wychowawczym, z tą intencją jest wykorzystywana w ZHR.
http://www.zhr.pl/